Khái niệm và đặc điểm của vi phạm hành chính và tội phạm hình sự

Dưới đây là khái niệm và đặc điểm của vi phạm hành chính và tội phạm hình sự theo quy định pháp luật Việt Nam, được trình bày ngắn gọn, rõ ràng và so sánh để dễ hiểu:

1. Vi phạm hành chính

Khái niệm:

Vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện, vi phạm các quy định của pháp luật về quản lý nhà nước nhưng không cấu thành tội phạm hình sự, và bị xử lý bằng các hình thức xử phạt hành chính theo quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 (sửa đổi, bổ sung 2020).

Đặc điểm:

• Tính chất: Là hành vi vi phạm pháp luật có mức độ nguy hiểm thấp hơn tội phạm hình sự, không gây hậu quả nghiêm trọng đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự.
• Chủ thể: Cá nhân từ 14 tuổi hoặc tổ chức (doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức xã hội…).
• Hành vi: Thường vi phạm các quy tắc quản lý hành chính nhà nước (ví dụ: vi phạm giao thông, vệ sinh môi trường, kinh doanh không phép…).
• Hình thức xử phạt:
  • Phạt tiền (mức tối đa 1 tỷ đồng với cá nhân, 2 tỷ đồng với tổ chức theo Nghị định 118/2021/NĐ-CP).
  • Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm.
  • Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề.
  • Các biện pháp khắc phục hậu quả (như buộc khôi phục hiện trạng, xin lỗi công khai).
• Cơ quan xử lý: Các cơ quan hành chính nhà nước (cảnh sát giao thông, thanh tra, UBND các cấp…).
• Thủ tục xử lý: Đơn giản, nhanh chóng, không cần xét xử tại tòa án.
• Hậu quả pháp lý: Không để lại tiền sự hoặc án tích, trừ trường hợp bị ghi vào lý lịch tư pháp trong một số trường hợp đặc biệt.

Ví dụ:

• Đi vào đường cấm (phạt tiền 800.000-1.000.000 đồng theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP).
• Kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc (phạt tiền và tịch thu hàng hóa).

2. Tội phạm hình sự

Khái niệm:

Tội phạm hình sự là hành vi nguy hiểm cho xã hội, được quy định trong Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), do cá nhân hoặc tổ chức thực hiện với lỗi cố ý hoặc vô ý, gây hậu quả nghiêm trọng và bị xử lý bằng các hình phạt hình sự.

Đặc điểm:

• Tính chất: Hành vi có mức độ nguy hiểm cao, gây thiệt hại nghiêm trọng đến các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ (như tính mạng, tài sản, an ninh quốc gia…).
• Chủ thể: Cá nhân từ 16 tuổi (hoặc từ 14 tuổi đối với một số tội nghiêm trọng) hoặc pháp nhân thương mại (theo Điều 75 Bộ luật Hình sự).
• Hành vi: Vi phạm các quy định của pháp luật hình sự, được liệt kê cụ thể trong Bộ luật Hình sự (ví dụ: giết người, trộm cắp, buôn lậu…).
• Hình thức xử phạt:
  • Hình phạt chính: Phạt tù (có thời hạn hoặc chung thân), cải tạo không giam giữ, phạt tiền.
  • Hình phạt bổ sung: Cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề, tịch thu tài sản, quản chế…
• Cơ quan xử lý: Viện kiểm sát, Tòa án nhân dân (thủ tục tố tụng hình sự phức tạp, bao gồm điều tra, truy tố, xét xử).
• Thủ tục xử lý: Phải tuân theo trình tự tố tụng hình sự nghiêm ngặt, đảm bảo quyền lợi của bị can, bị cáo.
• Hậu quả pháp lý: Để lại án tích (lý lịch tư pháp), ảnh hưởng đến lý lịch cá nhân và khả năng tham gia một số hoạt động xã hội.

Ví dụ:

• Đâm vào người thi hành công vụ gây thương tích nghiêm trọng (Tội cố ý gây thương tích, Điều 134 Bộ luật Hình sự).
• Buôn bán tiền giả (Tội làm, tàng trữ, lưu hành tiền giả, Điều 207 Bộ luật Hình sự).

3. So sánh vi phạm hành chính và tội phạm hình sự

4. Liên hệ với trường hợp cụ thể

Liên quan đến hành vi cố tình đi vào đường cấm, đâm vào người thi hành công vụ (như câu hỏi trước):

• Nếu chỉ đi vào đường cấm và không gây hậu quả nghiêm trọng, đây là vi phạm hành chính (phạt tiền theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP).
• Nếu đâm vào người thi hành công vụ gây thương tích hoặc có hành vi chống đối, có thể cấu thành tội phạm hình sự (Tội chống người thi hành công vụ – Điều 330 hoặc Tội cố ý gây thương tích – Điều 134 Bộ luật Hình sự).

Nếu bạn cần giải thích chi tiết hơn về một khía cạnh cụ thể hoặc ví dụ thực tế, hãy cho tôi biết!